«مؤمن كيست؟»

مومن كسي است كه به خدا و انبياي الهي بويژه آخرين آنها حضرت محمد مصطفي (ص) و اوصياي آن حضرت، ائمه هدي (ع) ايمان داشته و در حدّ توان عامل به دستورات آخرين دين خدا باشد؛ و اگر گناهي از او سر زد سريعاً توبه نمايد. براي مومنين بسته به قوّت ايمانشان در اعتقادات و ميزان پايبنديشان به دستورات ديني در عمل، درجات فراواني است كه در كتب اخلاقي و عرفاني به آنها پرداخته مي شود.

به عبارت ديگر مومن يعني مسلمان كامل؛ كسي كه به تمام آنچه خدا وپيامبر امر كرده است, تسليم و پايبند باشد. خداوند مسيري را معين كرده كه در ادامه رسالت پيامبر (صلي الله عليه و اله) بايد به آن مسير ملتزم بود و تبعيت از امامت ائمه معصومين (عليهم السلام) در ادامه رسالت پيامبر (صلي الله عليه و اله) ملاك حق وباطل است و هر كسي در اين مسير قرار گيرد مومن است و هر كسي در اين مسير نباشد مومن نيست. پيامبر اكرم (ص) فرمودند: علي مع الحق والحق مع علي ... علي عليه السلام محور و مدار حق است و هر جا علي باشد حق آنجاست. (بحارالانوار, ج 38ص 26تا 40)

در انتها بعضي از صفاتي كه براي مؤمنين درآيات و روايات بيان شده است را آورده ايم كه مي توانيم به وسيله آنها درجه ايمان خود ارزيابي كنيم.

«رسيدن به كمال»

مقصد انسان مؤمن بندگي و رسيدن به كمال است و انسان آگاه و روشن براى رسيدن به كمال و بهره مندى كامل از سرمايه هاى ارزنده خود بايد در دو جنبه رشد و تكامل يابد:

1) جنبه علمى و نظرى:

امير مؤمنان على عليه السلام در يكى از سخنان كوتاه خود مى فرمايد: «رحم الله امرء علم من اين و فى اين و الى اين، خداوند رحمت كند انسانى را كه بداند از كجا آمده و در كجا به سر مى برد و به سوى چه مقصدى روان است.


بنابراين قدم اول آشنائى با مبدأ و معاد و وظايف انسان بين اين شروع و آن انجام است كه آشنائى با همان اصول عقايد مي باشد. آشنائى با اصول عقايد و داشتن بصيرت نسبت به باورها و عقايد درست و صحيح است كه نقش عميقى در چگونگى زندگى و رفتار و برنامه ريزى و نگرش انسان به عالم و جهان هستى دارد.

كتاب هاى فراوان و خوبى در مورد اصول عقايد نوشته شده كه به برخى از آنها كه نياز فورى ترى مى باشند اشاره مى شود:

1- مجموعه مقدمه اى بر جهان بينى اسلامى، تأليف استاد شهيد مرتضى مطهرى كه شامل بخش هاى هفت گانه زير است:

الف: انسان و ايمان.

ب: جهان بينى توحيدى.

ج: وحى و نبوت.

د: انسان در قرآن.

ه: جامعه و تاريخ.

و: امامت و رهبرى.

ى: زندگى جاويد يا حيات اخروى.

2- همه كتاب هاى شهيد آيت الله دستغيب به ويژه كتاب هاى:

الف: توحيد.

ب: معاد.

ج: امامت.

د: ايمان.

دومين قدم، آشنائى با فضايل و رذايل اخلاقى است، يعنى امورى كه زمينه ساز سعادت يا بيچارگى و محروميت انسان مى باشند و در ساختن شخصيت حقيقى انسان و شكل دادن به خود حقيقى او نقش اساسى دارند. مسئله خود شناسى كه ثمره آن خداشناسى است و نيز آشنائى با گناهان و گناه شناسى از مباحث مهم اين بخش است و در اين قسمت كتابهاى زير توصيه مى گردد:

1- خود شناسى براى خود سازى، تأليف استاد مصباح يزدى.

2- گناهان كبيره، شهيد دستغيب.

3- گناه شناسى، استاد قرائتى.

2) جنبه عملى

شناخت و علم و آگاهى زمينه ساز عمل است و اگر آگاهى انسان به عمل تبديل نگردد و بذر شناخت باعمل به نهال نيرومندى تبديل نگردد به كمال خود نرسيده و ضايع مى گردد. در اين مرحله بايد اولا با احكام و وظايف شرعى كاملا آشنا بود و مسئله تقليد از يكى از مراجع عظيم الشأن كه زمينه ساز عمل به وظايف شرعى و دستورات عملى دينى است بايد كاملا براى انسان مؤمن متعهد توجيه شده و حل شده باشد.

گام عملى دوم، تهذيب و خود سازى عملى است. يعنى بعد از آشنائى با ضرورت تهذيب اخلاق و نفس و خود سازى در مرحله نظر و عمل، نوبت به گام نهادن در ميدان تهذيب مى رسد كه از ضرورى ترين و اساسى ترين برنامه يك مؤمن خداترس است.

در اين زمينه نيز كتاب هاى زير به نظر مناسب مى آيند:

1- خودسازى (تهذيب و تزكيه نفس)، تأليف استاد ابراهيم امينى.

2- نقطه هاى آغاز در اخلاق اسلامى، استاد آيت الله محمد رضا مهدوى كنى.

3- معراج السعاده، مرحوم ملا احمد نراقى.

مطالعه زندگى و سيره معصومين عليهم السلام و زندگى مردان بزرگ و خود ساخته در تشويق انسان به گام برداشتن در راه خود سازى و تهذيب و رسيدن به كمال بسيار موثر است و عامل مهمى در تقويت اراده و همت انسان مى باشد. در اين مورد نيز كتاب هاى فراوانى داريم كه چند كتاب زير را توصيه مى كنيم:

1- نردبان آسمان، زندگى و برخى سخنان مرحوم آيت الله بهاءالدينى.

2- فضيلت هاى فراموش شده، زندگى مرحوم ملا عباس تربتى (پدر مرحوم حسينعلى راشد) تأليف حسينعلى راشد.

3- فريادگر توحيد، زندگى حضرت آيت الله بهجت (رحمه الله).

4- سرگذشت هاى ويژه از زندگى امام خمينى (ره) از انتشارات مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام

در زمينه زندگانى معصومين عليهم السلام.

همچنين كتاب هاي:

1- منتهى الآمال، تأليف مرحوم شيخ عباس قمى.

2- سيره پيشوايان.

نكات مهم ديگرى در اين بحث مورد توجه است كه در مسير رسيدن به كمال بسيار مؤثر و كارسازند از جمله امورى مانند رفقا و دوستان همفكر و هدفدار و مستقيم و داشتن اراده و استقامت و ارتباط با انسان هاى خداجو و با ايمان و تقوا و توجه داشتن به امورى زير بنائى مثل نماز به ويژه در اول وقت و عبادات با حضور قلب و مراقبه و محاسبه و مواظبت از گوهر ارزنده جان و فطرت خويش از امور مهمى هستند كه در انتخاب و انجامشان نهايت دقت و ظرافت را بايد داشته باشيد.

فرصتها را غنيمت بداريد و از فرصت حضور و درك ماه شعبان كمال استفاده را براي رسيدن به كمال ببريد. با خواندن دعاها و صلواتهايي كه مخصوص اين ماه مي باشد مسير را براي خود هموار گردانيد تا سريعتر به مقصد برسيد. ما را نيز از دعاي خيرتان بي نصيب نگذاريد و هر جا كه مشكلي داشتيد به كمك ما حساب كنيد.

صفات مؤمنين كه آدمي با زنده كردن و رعايت آنها در نهاد خويش اميد است در زمره آنان قرار گيرد:

- فردى:

1-1- توكل بر خدا (انفال/2)

2-1- هنگام ياد خدا قلبشان ترسان و لرزان (انفال/2، توبه/51)

3-1- محافظت بر اداء فرايض خصوصاً نماز (مؤمنون/9)

4-1- عفت و پاكدامنى (مؤمنون/5)

5-1- خشوع در نماز (مؤمنون/2)

6-1- رويگردانى از امور لغو و بيهوده (مؤمنون/3)

7-1- افزايش ايمان هنگام شنيدن آيات الهى (انفال/2)

2- اجتماعى

1-2- امر به معروف و نهى از منكر (توبه/71، آل عمران/114)

2-2- تأمين حوائج مادى ديگران (توبه/71، انفال/3)

3-2- تعاون و هميارى با برادران ايمانى (توبه/71)

4-2- تواضع با مردم (فرقان/63)

5-2- پيشى گرفتن در انجام امور خير (مؤمنون/59)

6-2- عدم طرح دوستى با كافران (مجادله/22)

7-2- كوشش در امانتدارى (مؤمنون/8)

8-2- وفاى به تعهدها و قراردادها (مؤمنون/8)

9-2- اطاعت از رسول خدا (صلي الله عليه و اله) (انفال/1)

امام صادق (عليه السلام) در يك روايت، 8 ويژگى براى مؤمن ذكر فرموده‏اند:

1- به هنگام شدايد و سختى‏ها سنگين و آرام،

2- در برابر گرفتاريها و آزمونهاى ناخوش‏آيند دنيا بردبار،

3- به هنگام وسعت روزى و آسايش سپاسگزار و شاكر،

4- به همان اندازه از روزى كه خداوند متعال به او ارزانى داشته قانع و راضى،

5- به دشمنان ستم و تجاوز ننمايد.

6- بارش را به دوش دوستان نيفكند و يا آنكه به خاطر عوالم دوستى، بار گناه آنان را به دوش نكشد.

7- بدنش در طاعت از خداوند و خدمت به خلق، در رنج و سختى است.

8- مردم از ناحيه او در آسايش و آرامش خاطرند.

در پايان فرمود: علم يار و همدم مؤمن، حلم و بردبارى وزير، راهبر و مشاور او، عقل و خرد فرمانرواى اعمال او. رفق و مدارا برادر و بازوى او و احسان و نيكوكارى پدر دلسوز و مهربان اوست. (سفينة البحار، ج 1، ص 37)





التماس دعا .