سلام علیکم
دیشب برنامه راز مهمانی داشت که در مورد حاج احمد متوسلیان و چهار دیپلمات
ربوده شده در لبنان صحبت میکردند
بر این شدم تا مطلبی در مورد حاج احمد بزارم تا یادمان نرود
یادمان نرود که . . . .
اخیراً کتابی باعنوان «پسازبحران» که مجموعهایاست ازخاطرات و روزنوشتههای حجتالاسلام والمسلمین هاشمیرفسنجانی ازسال1361، منتشرشدهاست. اولینچیزی که مهم جلوهمیکرد، خاطرات ایشان از گروگانگیری حاجاحمد متوسلیان وهمراهانش درلبنان بود. متأسفانه هنگامی که روزهایتیرماه اینکتاب را زیرو روکردیم، بهتنها چیزی که برنخوردیم، اخباری از اسارت گروگانهایایرانی بود. جالبتر اینکه دربخشی از همینکتاب، ترور یک مسئولفلسطینی بهعنوان خبری بسیارمهم تلقی شدهاست ولی...
چندیپیش کتاب «بهسویصلح» مجموعهخاطرات «خاویر پرزدکوئیار» دبیرکلاسبق سازمان ملل متحد، منتشرشد که بخشی ازآن مربوط به گروگانهایخارجی درلبنان بود. آنبخشی که دکوئیار دیدارخود با هاشمیرفسنجانی و پیگیری مسئله گروگانها را نوشتهاست، بسیارخواندنی است:
«پاسخ رفسنجانی کمکینکرد. اوگفت که مدتهاست که ایران هیچتماسی با آنها که گروگانها را دراختیار دارند، نداشتهاست. آنها حزباللهنیستند. نشانیمشخصندارند که بتوان آنها را پیداکرد. درچندروز اخیر، آنها بهتهران اطلاع دادهبودند که تا زمانیکه شیخعبید آزاد نشدهاست، آنها آماده گفتوگو برسر اینموضوع نیستند. رفسنجانی براین نکته پایمیفشرد که آمریکاییها داراییهایایران را بدون اساسقانونی توقیفکردهاند، اما انتظاردارند ایران درموضوعی که هیچعلاقهای به آنندارد، مداخلهکند. اوگفت: «ما همچنین نگرانیهایداخلی خود راداریم. از نظرما، برای کمک به ایالاتمتحده نشانههایی لازماست که آنها دستاز فتنههای بیدلیل خود علیهما برداشتهاند.» رئیسجمهوری اضافهکرده بود که ازایران هم گروگانهایی درلبنان هستند. او گفتهبود که بوشمیتواند به مارونیها (یکگروهمسیحی که باشیعیان درستیزبودند) فشارواردکند. خلاصی گروگانهایایرانی میتواند بهعنوان یکانگیزه تلقیشود. رفسنجانی بهسردی با اینجمله بهگفتوگو پایانداد که تنها باانتقال اینپیام ازسوی «پیکو» بهدلیل احترامیکه برای دبیرکل قائلاست موافقت کردهاست. ایران انتظاردارد دبیرکل گامهای محکمتری برای اجرایقطعنامه 598 شورایامنیت بردارد که شرایط پایانجنگ عراق وایران را فراهمآورد. پاسخرفسنجانی بیدرنگ بهوسیله ژنرال«اسکو کرافت» بهبوش منتقلشد. کمی پساز آن، خواستار آنشدم که بهعنوان پاسخی بهرهبریایران، 19 ایرانی که درلبنان نگهداری میشدند، به کمیتهبینالمللی صلیبسرخ تحویلشوند. من همچنین درکنفرانس جنبشعدمتعهد در بلگراد در چهارمسپتامبر، موضوع را بهولایتی وزیرخارجهایران اطلاع دادم. ولایتی هیچگونه هیجانی بهخاطر اینخبرها بروزنداد. ولایتی ازعلائقسیاسی و چهاردیپلماتایرانی دیگر که دربیروت ربوده شده بودند سخنگفت.
درکنار پیامی کهمن به رئیسجمهوری رفسنجانی انتقالدادم و آزادی 19 ایرانیزندانی درلبنان بهمثابه یکعلامت تا آنجا که میدانم، در دورهبوش، هیچ پیشنهادی برای ترمیم اوضاع درجهت کسبآزادی گروگانها صورتنگرفت. اسرائیلیها تحقیقاتی را بهخاطر چهاردیپلماتایرانی که وزیرخارجه ولایتی پیشاز این نگرانیخود را دربارهآنها بیان کردهبود، انجامدادند. براساس اطلاعاتآنها، دیپلماتها بلافاصله پساز ربودهشدن درسال 1982کشته شدهبودند. سرویساطلاعاتیاسرائیل تصاویرگزارشهایی را کهباید بهایران دادهمیشد تا آنچه را اسرائیلیها اعتقاد داشتند برسر دیپلماتها آمده است، بشکافند، فراهمآوردند.
در ژنو اطلاعاتی درباره چهاردیپلماتایرانی که اسرائیلیها آن را فراهم کردهبودند دادم. من [به هاشمیرفسنجانی] گفتمکه اسرائیل مبادلهایبرای مردمخودرا خواهاناست. موضوعهای گروگانهایغربی وسربازان مفقودشدهاسرائیلی بهآن دشوارینبودند. پساز آن مستقیماً خواستار آنشدم که ایران درصورتی که میتواند، زمینهآزادی گروگانهای باقیمانده غربی را فراهمکند. پاسخ رفسنجانی چیزی مبهمبود که بهنظر میآمد با آنچه پیشاز این میگفت، درتناقض بود. او گفت: «پساز آزادی گروگانهایبیشتر، دیگران آزادمیشوند.» این پساز دریافت اطلاعاتکامل از سویاسرائیلیها درباره اجسادبود. پساز همهاینها، اگر آمریکاخواهان گسترشروابط با ایراناست، باید داراییهای توقیفشده ایران را آزادکند. درخواستآخر رفسنجانی بهگونهای بود که من گروگانهایایرانی را درگفتوگو برسرموضوع فراموشنکردم. روشنبود که او خبرندارد که مناطلاعاتی را کهاسرائیل درباره کشتهشدگان آنها دراختیارم قراردادهاست، بهایران آورده ام و درطول اقامت درتهران، ملاقاتی با خانوادههایآنها ترتیبدادهام تا موضوع را بهآنها اطلاعبدهم وهمدردی خود را ابرازدارم.
ماهنامه فکه تیر 1380